20’lik dişler, Türkiye’de genellikle 16 yaş civarında ilk belirtilerini gösteren ve çoğu zaman 23 yaş civarlarında son haline ulaşan bir diş setidir. Alt ve üst çenede her iki uçta bulunurlar
20 lik diş hemen hemen her 10 vakadan 3’ünde problemli bir gelişim sergilemesiyle ünlüdür. Çenede yeteri kadar yer olmaması, dişlerin doğal olarak ya da dış etkenler sonucu form bozukluğuna uğraması veya çenede gömülü olan yirmilik dişlerin uygun pozisyonda olmayışı gibi farklı sebepler sonucunda 20’lik dişler çıkarken yıllar süren rahatsızlığı da beraberinde getirir. Hatta bazı durumlarda çene yapısı o kadar uygunsuzdur ki dişler çıkmaktan tamamen vazgeçer ve hastanın yaşamı boyunca çenede gömülü kalır.
Peki bu kadar doğal bir olaysa ve tüm insanların başına geliyorsa halk arasında 20’lik dişlerin korku ile anılmasının sebebi nedir? Tabii ki 20’lik diş ağrısı. 20 lik dişlerin 16 – 23 yaş arasında 7 – 8 yıllık bir dönemde yavaş yavaş çıktığından bahsettik. Bu dönem boyunca diş, diş etini yararak yavaş yavaş kendini yüzeye çıkartmaya çalışıyor. Tabii bir yandan da çenedeki diğer dişlere baskı yaparak hem onların formlarını bozuyor hem de diş ağrısını beraberinde getiriyor.
20’lik Dişin Çıkışıyla Beraber Hastalarda Gözlemlenen Sorunlar
Yirmilik dişlerin çıkışı az önce de bahsettiğimiz gibi ağız genelinde belli başlı tahribatlara sebep oluyor. Bunların birincisi diş eti iltihabı. 20’lik dişin çıkarken diş etini yardığından bahsetmiştik. Açık bir diş eti muhtemel bir apse ve iltihaplanma demektir ve pek çok hastada da bu iltihaplanmaya rastlanır. Bu iltihap hem hastanın genel ağız sağlığını tehlikeye atar hem de hastanın ağzını düzgün açıp kapatmasını engeller. Apse dolayısıyla çok ciddi de çene ağrısı yapar. 20’lik diş ağrısı olarak adlandırılan ağrı çeşidi çoğu zaman burada bahsi geçen çene ağrısıdır. 20’lik diş ağrısı ile karşılaşılması durumunda bir diş hekiminin muayenesi şarttır ve bazı durumlarda antibiyotik kullanımı tavsiye edilebilir.
20’lik dişin ağzın çeşitli yerlerinde hassas bölgeler oluşturduğundan bahsettik. Bu hassas bölgeler bakteri oluşumuna, diğer sağlıklı bölgeler kıyasla çok daha müsaittir. Bu bakterilerin oluşumu da beraberinde iki temel sorunu getirir: Sık rastlanan diş çürükleri ve ağız kokusu. Bu sorunlar her ne kadar günlük hayatı olumsuz etkileyen ve can sıkan durumlar olsa da bu süreç boyunca diş hekiminize yapacağınız düzenli ziyaretlerle önüne geçilebilecektir.
20’lik diş ağrısına ek olarak, çok sık rastlanmasa da; 20’lik dişi çevreleyen yumuşak dokuda ve diş kökünde kist ve tümör oluşumu da görülen komplikasyonlardan biridir. Kendine has bir belirtisi olmadığı için ancak bir diş hekiminin profesyonel muayenesi sırasında kendini gösterecektir. Müdahale edilmediği durumlarda ciddi sonuçlar doğurabileceği için bu dönemdeki gençlerin düzenli diş hekimi ziyaretlerini aksatmaması gerekir.
20’lik Diş Çeşitleri Nedir?
20’lik dişler çenede aldığı duruma ve bulunduğu aşamaya göre 3 ana başlıkta incelenir. Bu başlıkların her birinin teşhis ve tedavisi diğerlerinden farklıdır.
Tam Gömülü 20 lik Diş : Tam gömülü 20’lik dişler adından da anlaşılabileceği üzere tamamen diş etinin içindedir. Gözle görülmesi zordur ve diş hekimi muayeneleri sırasında da ancak röntgen yöntemiyle görüntülenebilir. Bazı hastalarda dişler hastanın yaşamı boyunca bu safhada kalabilir. Bu durumda diş çenedeki yerini almıştır ve müdahale çoğu zaman gerekmez. Ancak bazı hastalarda bu çıkmaya çalışan ama doğru yolu bulamayan bir 20’lik diş anlamına da gelebilir. Bu durumda çoğu zaman diş hekiminin cerrahi müdahalesi gerekli olacaktır. 20’lik diş çekimi gerekebilir.
Kısmen Çıkmış 20 lik Diş : 20’lik diş ağrısı en çok bu dönemde yaşanır. Diş kısmen dışarıdadır ve diğer dişlere baskı yaparak tamamen çıkmayı amaçlamaktadır. Diş etinin bir kısmı hala dişin üzerindedir, bu et parçasına kapşon adı verilir. Yarı parçalanmış halde bulunan bu et parçası arasına kaçan yemek artıkları ve bakterilerin üremesin elverişli yapısı sebebiyle iltihaplı rahatsızlık hisleri meydana getirir. Bu iltihaplanmalar 20’lik diş ağrısı olarak adlandırdığımız ağrıları doğurur. Dahası yalnızca kendisini değil komşu olduğu dişleri de çürütebilir.
Tamamen Çıkmış 20 lik Diş : Çoğu zaman sorun çıkarmayan 20’lik diş türüdür. İşin ağrılı kısmı büyük oranda geride kalmıştır ve hasta rahat bir nefes alabilir. Bu aşamaya ulaşmış 20’lik diş çekimi veya dişin kalması tamamen hastanın tercihidir. Ancak ulaşılması güç bir yerde olduğu için diş fırçalama sırasında rahatlıkla temizlenemez ve ağzın hijyen düzenini bozarak çürüklerin yaygınlaşmasına sebep olabilir. Bu durumda diş hekimi 20’lik diş çekimi tavsiyesinde bulunabilecektir.
20’lik Diş Nasıl Çekilir?
Kanal tedavisi 20 lik diş çekimi çoğu zaman 20 lik dişin kendi kendine sağlıklı bir biçimde çıkamadığı durumlarda mecburidir. Bunun yanı sıra sağlıklı bir şekilde çıkan 20’lik diş de ağız hijyenini korumak için çekilebilir. Dişin ne kadar çıktığı ve çenede ne pozisyonda bulunduğu göz önünde bulundurularak farklı operasyon türleri tercih edilebilir.
20 lik diş çekimi öncesinde dişin ve çenenin genel yapısı dikkatle incelenir. Durumu her açıdan rahatça görebilmek üzere röntgene başvurulması olasıdır. 20 lik diş çekimi, ekstrem bir durum olmadığı sürece diş hekimi tarafından, steril diş kliniği ortamında gerçekleştirilir. Dişin pozisyonu da göz önünde bulundurularak uygun operasyon tipi seçilir ve çoğu zaman bu operasyon yarım saat ile 2 saat arasında sürer.
Dişin büyük bir kısmı çıkmışsa: Diş hekimi lokal anestezi ile bölgeyi uyuşturduktan sonra davye adı verilen kerpeten / pense benzeri tıbbi alet yardımıyla 20’lik diş çekimi işlemini gerçekleştirir. 20’lik diş çekimi konusunda en kolay ve acısız olan operasyon türü budur. Diş kökleri çoğu zaman komşu dişlere paraleldir ve çekilirken sorun yaratmazlar. Dikiş atılması diş hekiminin tercihine kalmıştır. Dikiş atılırsa 1 hafta sonra alınır ve hasta günlük hayatına devam edebilir.
Dişin büyük bir kısmı çıkmamışsa veya tamamı gömülü haldeyse: Bu tür vakalarda daha ciddi bir ameliyat gerekir. Ameliyatın detayları hastanın diş ve çene durumuna göre farklılık gösterse de, 20’lik diş çekimi konusunda temel mantık diş etinin açılarak dişin görünür hale getirilmesi ve ardından dişin parçalar halinde çıkarılması şeklindedir. Orta düzeyde ağrı söz konusudur. Hastanın ameliyattan 12 saat öncesinden itibaren bir şey yememesi tavsiye edilir. Diş hekimi gerekli gördüğü durumlarda operasyon sonrasında dikişle bölgeyi kapatır ve operasyon sona erer. Dikişler ortalama 1 hafta sonra alınır ve hasta günlük hayatına devam edebilir.
20’lik Dil Çekimi Sonrası Yapılması Gerekenler
Özellikle gömülü 20’lik diş çekimi sonrasında dikkat edilmesi gereken bazı önemli noktalar söz konusudur. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:
- Çekimin ardından ilk birkaç saat ağzınızı çalkalamayın.
- Çekimin ardından diş hekiminin yerleştirdiği steril gazlı beze en az yarım saat baskı uygulayın ve farklı bir bez veya pamukla değiştirmeyin.
- İlk 24 saat kanama olması normaldir, çok yoğun kanamanız olmadığı sürece endişe etmenize gerek yok.
- Ağrı olması normaldir. Ağrı durumunda aspirin hariç ağrı kesiciler alabilirsiniz. Diş hekiminiz çekimin ardından muhtemelen size bir ağrı kesici önerecektir.
- İlk 24 saat sigara ve alkollü içecekler kullanmayın.
- Çekilen dişten oluşan boşluğa yabancı bir madde veya diliniz ile müdahale etmeyin.
- İlk 24 saat sıcak veya soğuk gıdalar tüketmeyin. Mümkünse yalnızca yumuşak gıdalarla beslenin.
- İlk 24 saat başınız kalp hizanızdan yüksekte olsun.
- Çekim yapılan bölgeye ilk 8 saat aralıklarla soğuk press uygulayabilirsiniz.
- Doktorunuz size bazı ilaçlar önerdiyse bunları mutlaka tam ve zamanında alın.
20'Lik Dişin Hangi Durumlarda Çekilmesi Gerekir:
- Eğer 20lik dişiniz çürümüş ise çekim yapılması, ileride oluşabilecek rahatsızlıkları engellemesi açısından daha iyi olur,
- 20lik dişiniz, diş etiniz enfeksiyon kapmasına sebep olmuşsa, çekilmemesi halinde ağrılı ve acılı bir sürece sebep olacağı için 20lik diş çekimi sonrasıbu durumda en doğru karar diş çekimi yapılmasıdır.
- 20lik dişin yanında bulunan diş çürümüş ise, kısa sürede 20lik dişinizde de ağrılara sebep olur. Bu durumda dişin çekilmesi gerekir.
- 20lik diş ağız içinde sorunlara sebep olması halinde çekilmelidir. Dişiniz yanağınızda yaralar oluşmasına da sebep olabilir.
- 20lik dişin çıkmasıyla dişler sıkışmaya ve şekilleri bozulma başlar. Ön dişlerde çarpık bir görünümüne sebebiyet vereceği için, bu durumun engellenmesi adına çekilmesi gerekir.
- Eğer 20lik dişiniz ağız içinde basınca sebep olup, sizi rahatsız ediyorsa çekilmesi gerekir.
20 lik diş Apsesi Nedir? Nasıl Tedavi Edilir?
Problemli bir 20lik dişin belirtilerine bakacak olursak, iki durumla karşılaşırız. Birincisi dişinizdeki şiddetli ağrılar, bir diğeri de 20lik dişin neden olduğu yansıma ağrılardır. Yansıma ağrılar, diş ağrınızın başka bir noktada kendini göstermesine verilen addır. Genellikle kulak ve boyun bölgesinde kendini hissettirir. 20lik diş, diş etinde iltihap oluşturduğu için, dişlerinizdeki çürüklerle birlikte 20lik diş ağrısını size hissettirir. Ağrıların olduğu dönemde, çok sıcak ve soğuk hiçbir şey tüketemez, sürekli sızmalar oluşturur. Bu belirtilerden birini bile hissediyorsanız, 20lik dişiniz size çekilmesi gerektiğini söylüyor demektir. 20lik dişin sebep olduğu çürükler 20 lik diş apsesi oluşumuna da yol açar. 20 lik diş Apsesi oluşumu, dişin şişmesi ve ağrıması gibi sonuçları meydana getirir. Böyle bir durum olduğunda ise, apse oluşumu tedavi edilmeden diş çekimi yapılamayacağı için ağrılı süreç bir müddet daha devam edecektir. Dişiniz çekilmeye hazırlandıktan ve 20lik diş apsesi tedavi edildikten sonra 20lik dişin çekilmemesi için bir engel kalmaz.
20lik diş tedavisi20lik dişin çekilmesi süreci, dişin durumuna bağlı olarak küçük değişiklikler gösterebilir. Diş köklerinin duruşu, çekimin zorluğu, acı ve ağrı durumu hakkında ipuçları verir. Bu sebeple 20lik diş çekiminden önce, dişin durumunu görebilmek açısından bir röntgen çekilip, dişin durduğu nokta belirlenir. Ardından çene cerrahları tarafından, lokal anestezi yardımıyla 20lik diş çekimi gerçekleştirilir. Lokal anesteziyle yapılan diş çekimi esnasında hasta uyanık olur. Cerrahın hareketlerini hissedip, izleyebilirsiniz. Buna rağmen diş etrafı uyuşturulduğu için herhangi bir ağrı ya da acı hissetmeniz mümkün değildir. Bir diğer yandan hastanın tercihi ve doktorun verdiği karara bağlı olarak (özel bir durum var ise) genel anestezi yoluyla da çekim yapılması mümkündür. Genel anesteziyle çekim yapılması durumunda, hasta burundan koklatılarak ya da damar yolu açılarak uyutulur. Diş çekimi için oluşturulmuş cerrahi ekip hastanın değerlerini izler ve diş çekimi gerçekleştirilir. Ama 20lik diş çekiminde lokal anestezi yoluyla çekim daha çok tercih edilir.
20 lik diş çekimi sonrası dikkat edilmesi gerekenler
20lik diş çekimi yapıldıktan sonra birkaç noktaya dikkat etmeniz dışında gündelik yaşantınıza kaldığınız yerden devam edebilirsiniz. Dikkat etmeniz gereken bazı noktalar şunlardır:
- Eğer 20lik diş çekildikten sonra gün içinde kanamanız oluyorsa, dişin çekildiği yani kanamanın olduğu noktaya tampon 20lik diş ağrısıuygulaması yapmalısınız.
- Dişiniz çekildikten sonra ağrılarınız olabilir. Ağrı durumunda doktorunuzun verdiği ağrı kesiciler, süreci daha acısız ve ağrısız geçirmenize yardımcı olacaktır.
- Çekimden sonra şişlik ve morarmalarınız olması da beklenen durumlardandır. Böyle bir durumda buz paketleri yardımıyla şişlik ve morluğun geçmesini sağlayabilirsiniz.
- Diş çekiminden sonraki 1 gün boyunca sıvı gıdalar tüketmeli ve bolca su içmelisiniz.
- 20lik dişin ardından atılan dikişleriniz birkaç hafta içinde alındıktan sonra tedavi sürecini tamamladınız demektir.